1- مقدمه
برگه اطلاعاتی ایمنی مواد (MSDS) یك بولتن اطلاعاتی جامع است كه توسط تولید كننده یا واردكننده ماده شیمیایی تهیه می‌شود و خواص فیزیكی و شیمیایی، خطرات فیزیكی بهداشتی، چگونگی مواجهه، اقدامات احتیاطی برای حمل و كاربرد ایمن، دستورالعمل كمك‌های اولیه و اورژانس و اقدامات كنترلی را تشریح می‌نماید.
اطلاعات مندرج در یك MSDS علاوه بر كمك به انتخاب محصولات ایمن به آمادگی كارفرمایان و كاركنان برای پاسخ موثر به مواجهه روزانه و همچنین موقعیت‌های اضطراری كمك می‌نماید.
2- حقوق مصرف كننده بر اساس آیین‌نامه OSHA
– وجود برگه‌های اطلاعاتی ایمنی مواد در محل كار شما برای هر یك از مواد معمولی یا شیمیایی خطرناك كه مورد استفاده شما قرار می‌گیرد و یا به عنوان بخشی از كار خود با آن سر و كار دارید، ضروری است.
– برگه‌های اطلاعاتی ایمنی مواد باید برای رویت كاركنان در تمام مدتی كه در محل كار هستند، در دسترس باشند.
– در صورتی كه كارفرمای شما نتواند MSDS موادی را كه با آن كار می‌كنید، در اختیار شما قرار دهد، پس از یك روز كار می‌توانید تا زمانی كه MSDS صحیح آن را مشاهده نكرده‌اید از كار با آن محصول خودداری كنید.
– چنانچه درخواست یك كپی از MSDS برای خود داشته باشید، كارفرمای شما موظف به تهیه آن ظزف مدت 15 روز می‌باشد.
3- وظایف كارفرما
كارفرمایان باید از این موضوع كه تمامی پرسنل دارای دانش چگونگی پیدا كردن اطلاعات در یك MSDS هستند و اینكه چگونه از این اطلاعات استفاده مناسب نمایند، اطمینان حاصل نمایند. همچنین كارفرمایان موظف به تضمین موارد زیر هستند:
برگه‌های اطلاعاتی ایمنی مواد باید بطور كامل و صحیح در تمام شیفت‌های كاری و در زمان انجام كار در دسترس كاركنان و در محدوده فعالیت آنها وجود داشته باشند.
اطلاعات تمامی مواد شیمیایی خطرناك موجود، ارایه شوند.
چه اطلاعاتی در یك MSDS ارایه می‌شوند؟
OSHA اطلاعاتی را كه باید در یك MSDS گنجانده شود مشخص می‌كند. MSDS باید حداقل شامل اطلاعات زیر باشد:
الف- هویت ماده شیمیایی
نام رایج ماده شیمیایی
بر روی برگه شناسایی بایستی به MSDS مربوطه ارجاع داده شود.
ب- تركیبات خطرناك
تركیب شیمیایی خطرناك آزمایش شده، ماده شیمیایی و اسامی رایج تركیبات خطرناك باید فهرست شوند.
چنانچه ماده شیمیایی تركیبی است كه بصورت كلی آزمایش نشده است، ماده شیمیایی و اسامی رایج تمام تركیبات آن كه برای سلامتی خطر دارند و تشكیل دهنده یك درصد یا بیشتر تركیب می‌باشند باید ذكر شوند.
مواد شیمیایی و اسامی رایج مواد سرطانزا، چنانچه یك درصد یا بیشتر تركیب را تشكیل می‌دهند باید ذكر شوند.
لازم است تمام اجزای تركیب كه دارای خطر فیزیكی مشخص می‌باشند، فهرست شوند.
مواد شیمیایی و اسامی رایج تمام تركیبات كه مشخص شده دارای خطرات بهداشتی هستند و كمتر از یك درصد (در مورد مواد سرطانزا) تركیب را تشكیل می‌دهند، چنانچه از حد تماس مجاز (PEL) یا از میزان حد آستانه (TLV) تجاوز كنند و یا دارای خطر بهداشتی برای كاركنان در معرض تماس با این غلظت باشند باید ذكر شوند.
ج- مشخصه‌های فیزیكی و شیمیایی
مشخصه‌های فیزیكی و شیمیایی مواد خطرناك باید فهرست شوند. این مشخصه‌ها شامل نقاط جوش و انجماد، چگالی، فشار بخار، وزن مخصوص، حلالیت، فرار بودن، ظاهر عمومی و بوی محصول است. این مشخصه‌ها اطلاعات مهمی در خصوص طراحی كارهای ایمن ارایه می‌كنند.
ه- اطلاعات خطر انفجار و اشتعال
پتانسیل تركیب جهت آتش‌سوزی و انفجار، خطرات آتش‌سوزی ماده شیمیایی و شرایط احتراق یا انفجار آن و همچنین مواد پیشنهادی برای اطفا و روش‌های اطفای حریق باید تشریح شوند.
و- اطلاعات رادیو اكتیویته
اطلاعات مربوط به هر گونه واپاشی خطرناك بایستی در آن گنجانده شوند (برای مثال پرتوهای آلفا، بتا، گاما)
ز- خطرات بهداشتی
خطرات بهداشتی حاد و مزمن مواد شیمیایی، همراه با علایم و اثرات مواجهه و همچنین هرگونه مشكل جسمانی كه در صورت مواجهه یا تماس با این تركیب تشدید می‌شود، باید در برگه اطلاعات ایمنی ماده گنجانده شود. خطرات بهداشتی انواع مواد (مواد سرطانزا، مواد خورنده، سموم، مواد التهاب‌آور، مواد حساسیت‌زا) و تاثیر آنها بر روی اندام‌های هدف (كلیه، كبد، سیستم عصبی، خون، شش‌ها، دستگاه‌های تولید مثل، پوست، چشم و غیره) باید مطرح گردد.
راه یا مسیر ورود بیانگر مجرای اصلی است كه از آن طریق ماده شیمیایی وارد بدن می‌شود.
سه مسیر اصلی برای ورود مواد به بدن وجود دارد (تنفس، پوست و گوارش).
این بخش از MSDS ارایه دهنده OSHA PEL و ACGIH TLV و سایر مقادیر مواجهه یا تماس است كه توسط تولید كننده ماده شیمیایی توصیه شده یا بكار برده می‌شوند.
چنانچه تركیب به عنوان ماده سرطانزا از سوی OSHA، برنامه سم‌شناسی ملی (NTP) یا آژانس بین‌المللی تحقیق درباره سرطان (IARC) شناخته شود، این اطلاعات باید در MSDS درج گردند.
ح- اقدامات احتیاطی برای حمل و كاربرد ایمن
طبق استاندارد، تهیه كننده ملزم به تشریح اقدامات احتیاطی برای حمل و كاربرد ایمن مواد است. این موارد شامل اقدامات بهداشت صنعتی، اقدامات احتیاطی حین تعمیر و نگهداری تجهیزات و دستورالعمل‌های نظافت درزها و نشتی‌ها است. برخی از تولید كنندگان همچنین از این بخش برای گنجاندن اطلاعات مفیدی در زمینه روش‌های دفع پسماند طبق مقررات دولتی و محلی استفاده می‌كنند.
ط- اقدامات كنترلی
تهیه كننده MSDS ملزم به فهرست كردن هرگونه اقدامات كنترلی می‌باشد. این موارد شامل كنترل‌های مهندسی و تجهیزات حفاظت فردی است. غالبا اطلاعات مربوط به نحوه استفاده از عینك ایمنی، دستكش، لباس بلند، ماسك تنفسی و حفاظ صورت در MSDS گنجانده می‌شود.
4- اقدامات OSHA
كارفرمایان باید برای هر ماده شیمیایی خطرناك كه در محل كار مورد استفاده قرار می‌گیرد، یك MSDS دقیق و كامل داشته باشند. این اطلاعات باید هنگام خرید مواد به آنها ارایه شوند. هنگامی كه اطلاعات تازه‌ای در خصوص خطرات محصول یا روش‌های حفاظت در برابر خطرات بدست آید، تولید كنندگان، وارد كنندگان و توزیع كنندگان مواد شیمیایی باید ظرف مدت 3 ماه آن را به MSDS اضافه كنند و با اولین محموله پس از آن این اطلاعات را به مشتریان خود ارایه كنند.
اگرچه ارسال فیزیكی برگه‌های اطلاعاتی ایمنی مواد به صورت پیوست كالا ضرورتی ندارد، اما باید یا همراه با كالا و یا پس از آنها ارسال شوند. هنگامی كه تولید كننده و تهیه كننده، MSDS را همراه محموله‌ای كه دارای برچسب ماده شیمیایی خطرناك است ارسال نكند، كارفرما باید آن را در اسرع وقت از تولید كننده، وارد كننده یا توزیع كننده ماده شیمیایی دریافت نماید. همچنین در صورتی كه MSDS ناقص یا ناخوانا باشد، كارفرما باید با تولیدكننده یا وارد كننده جهت روشن شدن موضوع یا اخذ اطلاعات مفقوده تماس حاصل نماید.
چنانچه كارفرما قادر به تهیه MSDS از تهیه كننده یا تولید كننده نباشد، باید شكایتی كتبی، همراه با اطلاعات كامل برای نزدیكترین دفتر OSHA ارسال نماید. سپس OSHA برای كسب اطلاعات مورد نیاز با تهیه كننده یا تولید كننده تماس برقرار نموده و نامه‌ای برای آنان ارسال می‌نماید. چنانچه تهیه كننده یا تولید كننده همچنان از پاسخ دادن در طی مدت زمان قابل قبول خودداری كنند، OSHA از تهیه كننده یا تولید كننده بازرسی می‌كند و اقدامات قانونی مناسب را اعمال می‌نماید.
5- چك لیست اطلاعاتی ایمنی مواد:
چنانچه در آزمایشگاهی كار می‌كنید كه محلول‌ها یا محصولات شیمیایی خاصی را برای استفاده در محل خود تولید می‌كنید، می‌توانید MSDS خاصی را برای محصولی كه ساخته‌اید تهیه نمایید.
اطمینان حاصل نمایید كه MSDS شما دارای اطلاعات ذیل باشد:
مشخصه محصول یا ماده شیمیایی بكار رفته در محصول
نام و آدرس تولید كننده
ماده شیمیایی و اسامی رایج آن
نام، آدرس و شماره تلفن برای كسب اطلاعات در وضعیت خطر و اورژانس
تاریخ تهیه یا بازنگری
مشخصه‌های فیزیكی و شیمیایی ماده شیمیایی خطرناك، از قبیل فشار بخار و نقطه اشتعال
خطرات فیزیكی، شامل پتانسیل آتش‌سوزی و انفجار
خطرات بهداشتی شناخته شده
حد تماس مجاز OSHA، میزان حد آستانه ACGIH و سایر مقادیر مجاز تماس
دستورالعمل‌های مربوط به وضعیت اضطراری و كمك‌های اولیه
آیا OSHA و NTP یا IARC تركیبات را جزء مواد سرطانزا تلقی می‌كنند یا خیر؟
اقدامات احتیاطی در هنگام حمل و كاربرد ایمن
اقدامات كنترلی از قبیل كنترل‌های مهندسی، اقدامات كاری، اقدامات بهداشتی یا نیاز به تجهیزات حفاظت فردی
مسیرهای اصلی ورود به بدن
دستورالعمل‌های مربوط به نظافت در هنگام نشتی