اسید کلریدریک( HCl)
نام ماده: Hydrochloric acid 37%( اسید کلریدریک)
نام دوم: Hydrogen chloride solution( هیدروژن کلراید محلول)
نام‌های مترادف: هیدروژن کلراید، اسید کلروهیدریک، هیدروکلریک اسید، تیرک، جوهر نمک
فرمول شیمیایی: HCl
کد محصول مرک: 100317
درصد خلوص: ACS, ISO, Reag. Ph Eur
چگالی: g/cm3 1/18
قابلیت محلول شدن: C° 20
نقطه جوش: C° 45
درجه ذوب: C° 28-
میزان اسیدی: < 1 ( 20 °C) نوع بسته‌بندی مرک: در پکیج‌های 1 لیتری، 2.5 لیتری و 25 لیتری خصوصیات فیزیکی و شیمیایی حالت فیزیکی: مایع شکل فیزیکی: مایع فرار رنگ و بو: بی‌رنگ یا زرد کمرنگ و دارای بوی تند حلالیت در آب: قابل حل است جرم مولی: g/mol 36/46 اسید کلریدریک از سال هشتصد میلادی شناخته شده است، گلوبر آن را از طریق حرارت دادن مخلوط نمک معمولی و اسید سولفوریک غلیظ به‌دست آورد. گاز اسید کلریدریک بی‌رنگ با بوی تند و با طمع اسیدی است و از هوا سنگین تر است. این ماده به آسانی تبدیل به مایع می‌شود. این ماده با فلزات و هیدروکسید آن‌ها ترکیب می شود. هیدروکلریک اسید با حل شدن هیدروژن کلرید در آب تهیه می‌شود. هیدروژن کلرید را میتوان با روش‌های گوناگونی تولید کرد و این یعنی راه‌های زیادی برای ساخت هیدروکلریک اسید موجود است. تولید در مقیاس بزرگ اسید کلریدریک تقریبا همیشه با تولید در مقیاس صنعتی دیگر مواد شیمیایی انجام می‌پذیرد. مواد شیمیایی آزمایشگاهی ارائه شده توسط خانه شیمی ، مواد اصلی از برترین برند ها میباشد . اسید کلریدریک همچنین از روش‌های زیر قابل تولید است: اسید کلریدریک یک اسید مونوپروتیک میباشد. بدین معنی که تنها یکبار در واکنش می‌تواند یک یون H+ را از دست بدهد. در اسید کلریدریک مایع H+ با ملکول آب به صورت هیدرونیوم (H3O+ )به اشتراک گذاشته می‌شود. HCl + H2O → H3O+ + Cl− یون دیگر نیز به صورت Cl-در می‌آیدکه یون کلراید نام دارد. از این‌رو اسید کلریدریک جهت تولید نمک‌های کلراید از جمله کلسیم کلراید، پتاسیم کلراید، روی کلراید و … مورد استفاده فراوانی دارد. اسیدهای مونوپروتیک دارای یک ثابت تفکیک اسیدی با نام Ka که این مقدار نشان دهنده میزان تفکیک پذیری در آب میباشد. برای اسید سنگینی همچون اسید کلریدریک مقدار Ka بسیار بزرگ میباشد و تاکنون فعالیت‌های بسیاری نیز جهت تعیین مقدار این ضریب ثابت صورت گرفته است. وقتی نمک کلراید همچون NaCl به اسید کلریدریک مایع اضافه می‌شود در عمل هیچ تاثیری بر روی PH آن نمی‌گذارد و این نشان می‌دهد که Cl- یک باز مزدوج ضعیف است و HClبه‌طور کامل در آب تفکیک شده است. این اسید شامل یون کلراید غیر سمی غیر واکنش پذیر میباشد. NaCl + H2SO4 ———-> NaHSO4 + HCl
NaHSO4 + NaCl ———-> Na2SO4 + HCl
___________________________________
2NaCl + H2SO4 ———-> Na2SO4 + 2HCl
از کلر و هیدروژن
از الکترولیز نمک طعام
هیدروکلریک اسید در بسیاری از صنایع کاربرد دارد:
ساخت انواع مواد شیمیایی و پروسه‌های غذایی
شست‌شو و اسید شویی فلزات
خنثی سازی ترکیبات آلکالین یا ضایعات فلزات
احیا آور و قطعه‌شویی فولاد
تولید ترکیبات غیر آلی
پرداخت چرم
تمیزکننده‌های خانگی
صنعت ساختمان، پاک کننده و از بین برنده جرم سرامیک
اسیدی کردن چاه‌های نفتی، برداشتن رسوب بویلرها و تمیزکاری فلزات
کنترل pHو خنثی‌سازی و تهیه اتیلن دی کلراید
هیدروکلریک اسید تا غلظت ۳۸٪ تهیه می‌شود.
غلظت‌های بیشتر فقط تا ۴۰٪ از نظر شیمیایی قابل تولید هستند، اما نرخ تبخیر از آن به بعد به قدری بالا است که نگهداری و استفاده از آن نیازمند ملاحظات بسیاری است مثل دما و فشار پایین. پس میزان عمده صنعتی آن ۳۰٪ تا ۳۴٪ است که با توجه به حمل و نقل مناسب و اتلاف ماده محدود به علت بخارهای HCl بهینه شده است. غلظت‌های بیشتر را به جهت کنترل اتلاف از طریق تبخیر باید فشرده و سرد نمود. در ایالات متحده، محلول‌های بین ۲۰٪ تا ۳۲٪ با نام اسید موریاتیک فروخته می‌شوند. محلول‌های مورد استفاده اغلب برای نظافت خانه‌ها در ایالات متحده، معمولا ۱۰٪ تا ۱۲٪ هستند که هشدارهای جدی برای رقیق‌تر کردن شان قبل از استفاده دارند.
در بریتانیا، که با نام« ارواح نمک» برای نظافت خانگی فروخته می‌شود، قدرت اسید برابر همان مقدار در ایالات متحده است.
هشدارهای حفاظتی
تماس با چشم: غلظت بخارات، میست و قطرات این ماده می‌تواند سبب تحریکات شدید، سوختگی و کوری چشم شود.
تماس با پوست: می‌تواند سبب تحریکات شدید پوستی، قرمزی، تاول و درد و سوختگی و صدمات پوستی شود.
بلعیدن و خوردن: می‌تواند سبب زخم‌های خورنده در دهان، گلو، مری و شکم شود. علایم آن شامل سختی در قورت دادن، عطش، استفراغ و حالت تهوع، اسهال، صدمات شدید، اغما و مرگ است.
تنفس: محلول این ماده بسیار خورنده است و تاثیرات آن بستگی به غلظت و مدت زمان تماس دارد. بخارات این ماده می‌تواند سبب تحریکات شدید بینی، زخم گلو، انسداد، سرفه و سختی شود. در مدت مواجهه با این ماده زخم در بینی و گلو ایجاد می‌شود.
تماس با چشم: سریعا چشم‌های آلوده را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب ولرم شست‌شو داده، پلک‌ها باز نگه داشته شوند و به پزشک مراجعه شود.
تماس با پوست: سریعا موضع آلوده را با آب ولرم به مدت 20 تا 30 دقیقه شست‌شو داده و به پزشک مراجعه شود.
بلعیدن و خوردن: هرگز به فردى كه بيهوش است چيزى نخورانيد. درصورت هوشيارى فرد دهان وى را با آب تميز شست‌شو داده و فرد را وادار به استفراغ نكنيد. به فرد هوشيار 240 تا 300 ميلى‌ليتر آب بخورانيد. درصورت امكان، پس ازخوردن آب به فرد شير دهيد. اگر استفراغ به صورت طبيعى اتفاق افتاد دوباره به فرد آب داده و به پزشك مراجعه شود.
تنفس: منبع مولد آلودگى يا فرد را به هواى آزاد برده. علایم مسموميت با اين ماده 48 ساعت پس از مواجهه نمايان مى‌شود. به پزشك مراجعه شود.
اطلاعات پزشکی: علایم حياتى فرد( دما، فشارخون و …) را مرتب چك كرده و به پزشك يا نزديك‌ترين مركز كنترل سموم مراجعه شود.
خطر آتش‌گیری: این ماده نمی‌سوزد و در تماس با فلزات، تولید گاز هیدروژن کرده که مخلوط این گاز با خطر آتش‌گیری هوا می‌تواند سبب انفجار شود. جهت اطفا حریق میتوان از اسپری آب برای خنک کردن ظروف محتوی این ماده استفاده کرد.
اطلاعات ایمنی
حفاظت پوست: دستکش، لباس و کفش مقاوم در برابر مواد شیمیایی
حفاظت چشم: محافظ صورت ضروری است
حفاظت بدن: دستکش، لباس و کفش مقاوم در برابر مواد شیمیایی. دوش و چشم شور ایمنی در محیط‌های کار با این ماده الزامی است.
حفاظت تنفسی: از ماسک مناسب استفاده شود.
شرکت مازند شیمی پارس اسید کلریدریک را در نوع آزمایشگاهی به مصرف‌کنندگان، همکاران، صنعت‌گران و دانشجویان محترم ارایه می‌دهد.