ماری کوری تنها زنی است که همزمان موفق به دریافت دو جایزه نوبل در رشته‌های فیزیک و شیمی شد. این پژوهشگر برجسته و کاشف اورانیوم که ۱۵۰ سال پیش متولد شد توانست علی‌رغم مشکلات فراوان به عنوان یک زن در محیط‌های علمی بدرخشد.
۱. کودکی از یک خانواده فرهیخته
ماریا سکلوسکا (ماری کوری) به عنوان پنجمین فرزند خانواده در هفتم نوامبر ۱۸۶۷ متولد شد (نفر وسط در عکس) پدر او ریاضی‌دان و فیزیکدان و مادرش مدیر دبیرستان شبانه‌روزی بود. ماری سکودووسکا (در عکس بین خواهر و برادرهایش زوسیا، هِلا، یوزِف و برونیا) در روز ۷ نوامبر سال ۱۸۶۷ در ورشو زاده شد. پدرش ولادیشاو سکودووسکی آموزگار فیزیک و ریاضی و مادرش برونیسکاوا مدیر یک آموزشگاه شبانه‌روزی دخترانه بود.
۲. همه چیز به آموزش و فرهنگ ختم می‌شد
مادر ماری برونیسکاوا سکودووسکا دوره شغلیش را در آموزشگاه شبانه‌روزی دخترانه در خیابان گرِتا در ورشو به پایان رساند. او در همانجا آموزگار و سرانجام مدیر شد. هنگام مرگ او دخترش ماری ۱۳ سال بیشتر نداشت.
۳. تحصیل دانشگاهی برای دختران مجاز نبود
ماری ۱۵ ساله بود که در سال ۱۸۸۳ به عنوان شاگرد اول کلاس، دیپلم گرفت. اما در آن هنگام اجازه تحصیل دانشگاهی در لهستان را نداشت. از آنجا که پدرش نمی‌توانست هزینه تحصیل او در خارج را تأمین کند، ماری هزینه زندگی را به عنوان معلم سرخانه قشر مرفه تأمین میکرد و افزون بر این به دهقان‌زاده‌ها خواندن و نوشتن یاد می‌داد. او همزمان در دوره‌های آموزشی مخفی برای دختران شرکت میکرد.
۴. تحصیل در پاریس و کشف اشعه رادیو اکتیو
در سال ۱۸۹۱ ماری به عنوان دانشجو به پاریس رفت و توانست در دانشگاه سوربُن در رشته فیزیک نامنویسی کند. در آن هنگام دانشگاه سوربُن ۱۸۲۵ دانشجو داشت که تنها ۲۳ نفر از آنها دختر بودند. اگرچه ماری در آنجا مشکل زبانی داشت اما در همه امتحانات قبول شد و در سال ۱۸۹۶ به همراه همکارش هانری بِکرِل، “سولفات اورانـکالیوم” را کشف کرد که برای رنگی کردن زینک‌های عکاسی استفاده می‌شد.
۵. همکارش همسرش شد
ماری در سال ۱۸۹۴ با پیر کوری سرپرست وقت پژوهشکده فیزیک و شیمی صنعتی شهر پاریس آشنا شد. شوق تحقیق آن دو را به عاشقی کشاند به طوری که در روز ۲۶ ژوئیه ۱۸۹۵ با هم ازدواج کردند.
۶. آزمایش با مواد رادیو اکتیو
ماری به همراه همسرش یک دستگاه رادیواکتیوسنج ساخت که با روش سنگ‌های پیزوالکترونیک کار میکرد. آنها به کمک این دستگاه توان و قابلیت هادی بودن هوای رادیومدار را اندازه می‌گرفتند. آن دو در سال ۱۸۹۸ توانستند با روش اسپِکتوسکوپیک (منشوری) ماده پولونیوم را کشف کنند. نام این ماده از نام سرزمین‌شان “پولسکی” به معنی لهستان گرفته شده است.
۷. رساله دکتری
ماری کوری در سال ۱۹۰۳ رساله دکتری‌اش را درباره مواد رادیو اکتیو منتشر کرد. این رساله غوغای بسیاری در میان پژوهشگران برپا کرد. این کتاب در مدت یک سال به پنج زبان ترجمه شد و به چاپ ۱۷ رسید. در همین سال بود که نخستین نشانه‌های بیماری به علت اشعه رادیو اکتیو در ماری و پیر کوری دیده شد.
۸. جایزه نوبل فیزیک
در همان سال ۱۹۰۳ جایزه نوبل به آن زوج پژوهشگر به خاطر تلاش‌ها و کشف‌های فوق‌العاده که در زمینه اشعه‌ای که نخست پروفسور بِکرِل کشف کرد نمودند، اعطا شد.
۹. دو فرزند بی‌پدر
دختر اول ماری و پیر کوری ایرِن در سال ۱۸۹۷ و دختر دوم ایو در سال ۱۹۰۴ زاده شد. این دختر هنوز دو سال بیشتر نداشت که پدرش در یک حادثه کالسکه درگذشت. پس از آن انستیتو فیزیک دانشگاه ماری کوری را به سرپرستی دانشکده برگزید. او نخستین زنی بود که به عنوان استاد در دانشگاه سوربُن به تدریس آغاز کرد.
۱۰. نخستین ریاست دانشکده، نخستین کرسی استادی برای یک زن و نخستین سنجه برای ماده رادیوم
ماری کوری
در سال ۱۹۰۸ ماری کوری نخستین زنی بود که کرسی استادی فیزیک را دریافت کرد. او در “انستیتو رادیوم” که خود به همراه همسرش بنیاد نهاده بود تدریس میکرد. این نهاد در پاریس در تعیین واحد جهانی اندازه‌گیری رادیو اکتیو نقش بسزایی داشت. این واحد به یاد این دو پژوهشگر “کوری” نامیده می‌شود.
۱۱. پزشک در جنگ جهانی اول
در هنگام جنگ جهانی اول ماری کوری و “انستیتو رادیوم” کار خود را در رشته پزشکی متمرکز کرد. ماری کوری در این رابطه یک دستگاه عکسبرداری رادیولوژیک قابل حمل ساخت که به جبهه‌ها برده می‌شد. در اینجا او را با یک هیأت نظامی امریکایی میبینیم که همراه با دخترش ایرِن که ایستاده است.
۱۲. دیدار از امریکا
ماری کوری در سال ۱۹۲۰ از ایالات متحده دیدار کرد. رسانه‌ها از او بیشتر به عنوان یک درمانگر و ناجی نام بردند تا پژوهشگر. او در این سفر از کاخ سفید و رییس‌جمهوری وقت امریکا هاردینگ و همچنین پژوهشکده‌های شیمی دیدار کرد و دانشگاه‌ها سخنرانی داشت.
۱۳. تلاش در زمینه همکاری‌های پژوهشی جهانی
ماری کوری از چند دانشگاه امریکایی دکترای افتخاری دریافت کرد. او پس از بازگشت در همکاری با نهاد نوبنیاد جامعه ملل برای تقویت همسویی و همکاری پژوهشگران در سطح بین‌المللی تلاش بسیار کرد. زمینه کار او بیشتر بورس‌های تحصیلی، حفظ حقوق تألیف و مقررات مربوط به نشر مقالات علمی بود.
۱۴. انتقال دانش فیزیک به آیندگان
دختر ماری کوری ایرِن هم بعدها فیزیکدان بنامی شد. در اینجا او را در کنار همسرش ژانفردریک ژولیو در سال ۱۹۶۳ میبینیم. این دو در سال ۱۹۳۵ جایزه نوبل فیزیک را به خاطر تولید کنترل‌شده اشعه رادیو اکتیو دریافت کردند.
